O kim będziemy mówić?

•Interesuje nas kobieta współczesna, czyli ta żyjąca na przełomie XX i XXI w. bez względu na jej wiek, choć przed wszystkim chodzi o kobiety dorosłe, powyżej 18. r.ż.

• Społeczność lokalna, która jeszcze do niedawna była określana jako zbiorowość o ograniczonej liczbie ludzi, zajmujących jedno ograniczone terytorium gdzie dominowały kontakty bezpośrednie, o wspólnych celach, wartościach, normach i charakteryzowała ich autarkia1 . Dziś trzeba uwzględnić kilka innych zmiennych, które sprawiły iż społeczność lokalna w tym znaczeniu uległa przemianie, np. rozrost miast i powolne wyludnianie wsi, Internet i pojawienie się nowej, cyfrowej przestrzeni społecznej, w której też toczy się życie, i która sprawiła, że nasze kontakty się zmieniły pod względem ilościowym i jakościowym – wciąż mamy kontakty bezpośrednie, ale i te zapośredniczone przez sieć są ważne; są jeszcze społeczności hybrydowe, które otaczają nas i w sieci i w realu. • Zatem będziemy mówić o roli kobiety żyjącej aktualnie w polskich warunkach, głównie na obszarach wiejskich, która jest uczestnikiem zbiorowości powiązanej więziami, sieciami kontaktów, które to tworzą najbliższe jej otoczenie, i chodzi tu zarówno o kontakty face to face, jak i te cyfrowe.

Jak było?

Role społeczne kobiet zmieniają się w zależności od epoki, okoliczności kulturowych i społecznych, a także prawnych i politycznych. Najważniejszym osiągnięciem były te same prawa dla obu płci. Dopiero w XX w. kobiety doczekały się tych samych praw obywatelskich co mężczyźni, co nie oznaczało wcale, że były one w pełni respektowane. Kobiety były czynnie zaangażowane w obie wojny XX w. To wiązało się określonymi obowiązkami i służbą. Następnie zmieniła się tez sytuacja społeczno-kulturowa – m.in. egalitaryzacja społeczna po II wojnie światowej, napływ ludności wiejskiej do miast, nowe wzory kulturowe, wzrost liczby osób z wyższym wykształceniem. W drugiej poł. XX w. doszła globalizacja, kultura masowa, a potem oczywiście powszechny zasięg Internetu. T wszystkie zjawiska oddziaływały i kształtowały kobietę i jej kolejne role.

W Polsce sytuacja kobiet po 1989 r. uległa zmianie, wtedy to zaczęto publicznie dyskutować o wyrównywaniu szans dla obu płci. Pojawiły się też strukturalne działania mające na celu wsparcie kobiet. Zaczęła się też zmieniać ich pozycja społeczna. Dotyczy to kobiet w mieście i na wsi. Początkowo, w nowym ustroju, kobiety ze wsi walczyły o przetrwanie, zrzucając na dalszy plan swe aspiracje i potrzeby. Koncentrowały się na tym, by utrzymać rodzinę i podejmowały pracę w sektorze pozarolniczym. Problemem było również znacznie ograniczona liczba żłobków, przedszkoli, szczególnie na obszarach wiejskich. W latach 90. wiele kobiet, które dotychczas mogły zajmować się tylko domem i dziećmi (szczególnie tych pochodzących z obszarów wiejskich), teraz musiały podjąć również aktywność poza domem, podjąć pracę zawodową i stać się żywicielem rodziny. Inne kobiety pracowały w nowym ustroju politycznym, tak samo jak w starym. Jeszcze inne kobiety, straciły pracę w efekcie transformacji systemowej lub zostały dotknięte bezrobociem swoim bliskich. Z pewnością kobiety zamieszkujące wieś musiały się bardziej starać, aby odnaleźć się w nowych warunkach życia i pracy, niż te mieszkające w mieście. To zaowocowało wzrostem ich aktywności zawodowej i nie tylko. Posiadanie własnych środków finansowych oraz wielu kontaktów pozarodzinnych, głównie zawodowych, przyczyniło się do poczucia niezależności (nie tylko finansowej) i pewności siebie. To w połączeniu z aspiracjami edukacyjnymi kobiet sprawia, iż to dokonują one przemian w wielu dziedzinach życia.

Od lat 90. XX w. zmianie ulegały również warunki kulturowe i społeczne. Dostępność różnych stylów życia, wartości, a także usług i produktów, spowodowała że polska wieś zaczęła się również otwierać na świat i postrzegać do szansę na przetrwanie i rozwój. Początkowo obserwowano zachłyśnięcie się produktami i usługami wzorowanymi na zachodnich, ale w drugiej połowie lat 90. zaczęto się interesować wyrobami lokalnymi i regionalnymi. Tu pojawiało się pole dla aktywności kobiet z obszarów wiejskich i małych miast i wiązało się ono z kulinariami i innymi wyrobami regionalnymi. Istotą tych produktów i przyczyną sukcesu była wysoka jakość produktów i ich związek z regionem oraz przedsiębiorcza postawa kobiet.

W latach 90. wciąż jeszcze zwracano uwagę na niski udział kobiet w sferze politycznej (także na gruncie samorządowym) i publicznej. Kobiety były przede wszystkim pochłonięte przez obowiązki zawodowe i rodzinne, a model partnerski związku nie był jeszcze tak popularny.

Jak jest teraz ?

Na początek trochę danych statystycznych dotyczących kobiet w Polsce. W Polsce na dzień 31.12.2020 było 38 265 013 ludności, w tym 19 762 772 kobiet w Polsce, w tym 7 704 690 na wsi.

Dane Erostatu pokazują, że kobiety w porównaniu z mężczyznami:

Rodzina i dzieci:

• pierwsze opuszczają dom rodzinny (średnio w wieku 26,5)

• szybciej wychodzą za mąż (średnio w wieku 27,1 lat)

• dłużej żyją (średnio 82 lata)

• znacznie częściej wychowują dzieci samotnie;

• w wieku 25-49 lat są rzadziej singlami niż mężczyźni.

• są w takim stopniu zadowolone z życia (7,3 na skali 0-10) i nie odbiegają średniej europejskiej (7,0).

• znacznie częściej mają wykształcenie wyższe (M-24,5% i K-35,3% w 2017 r.).

• zdecydowanie częściej zajmują się dziećmi, podobnie jak kobiety w innych krajach europejskich

• podobnie ma się sytuacja z wykonywaniem obowiązków domowych i gotowaniem – tu też górują kobiety, zarówno w Polsce jak i w całej Europie.

Praca:

• później podejmują pierwszą pracę (średnio 23 lata).

• w wieku 15-64 lata rzadziej pracują; ale wraz z liczbą dzieci rośnie odsetek kobiet podejmujących pracę (dot. to 1 i 2 dzieci). Spada natomiast zaangażowanie w pracę, gdy kobieta ma 3 i więcej dzieci.

• częściej pracują na część etatu,

• w 2017 r. w Polsce bezrobocie wśród kobiet i mężczyzn było na takim samym poziomie (4,9%), inaczej niż w większość krajów europejskich w których to stopa bezrobocia była wyższa u kobiet niż mężczyzn.

• rzadziej zajmują stanowiska kierownicze (w Europie i w Polsce), choć w stosunku do krajów europejskich i tak w Polsce było ich niemal najwięcej (41% zaraz za Łotwą 46%).

• ich zarobki są niższe – w Polsce o 7,2%, średnio w Europie o 16% mniej,

Styl życia, aktywność kulturalna, obecność w sieci:

• bardziej o siebie dbają: rzadziej piją alkohol, palą papierosy; nieco częściej jedzą warzywa i owoce, ale rzadziej uprawiają sport i podejmują aktywność fizyczną, rzadziej mają nadwagę.

• podobnie często jak mężczyźni spotykają się ze znajomymi, chodzą do kina, oglądają na żywo przedstawienia i zwiedzają.

• częściej czytają książki i zdecydowanie rzadziej bywają na imprezach sportowych.

• nieco częściej korzystają z portali społecznościowych i znacznie częściej kupują odzież przez Internet,

• w podobnym stopniu korzystają z bankowości elektronicznej, poszukują pracy przez Internet, czytają wiadomości on-line, prowadzą rozmowy i wysyłają maile.

A co my sami myślimy dziś o sytuacji kobiet w rodzinie i w pracy? Warto tu przywołać wyniki badań społecznych odnoszące się do tych sfer życia, jako tych, w których zawsze nierówność płci była diagnozowana. Aktualne badania pokazują, że:

• choć dziś dużo się mówi o partnerskim modelu rodziny i większość respondentów wskazuje, że taki model realizuje w swym życiu, to w praktyce okazuje się, że kobiety nie pozbyły się części swoich zadań domowych na rzecz mężczyzn, ale wykonują je wciąż tylko wspólnie z mężczyzną lub na zmianę z nim; zadania „typowo męskie” przestają powoli być domeną mężczyzn i są wykonywane częściej zamiennie lub wspólnie; ten brak prawdziwego partnerstwa w związku odczuwany jest bardziej przez kobiety z małych miejscowości i wsi:

– jeśli chodzi o różne obowiązki domowe, jak przygotowywanie posiłków, sprzątanie, prasowanie itd., to wciąż czynności głównie wykonywane przez kobiety. Na przestrzeni czternastu lat (2004-2018) widać taką zmianę, że one rzadziej je wykonują. Aktywności te nie zostały jednak przejęte przez mężczyzn, ale są wykonywane wspólnie, co oznacza, że kobiety są wciąż zaangażowane, ale mniej. Zaangażowanie kobiet w nie maleje wraz ze wzrostem wykształcenia, dochodu i wielkością miejsca zamieszkania. Zatem kobiety z małych miejscowości i wsi są wciąż znacznie bardziej zaangażowane w prace domowe niż te z dużych miast.

 – obowiązki opiekuńczo-wychowawcze (np. opieka nad dziećmi, odrabianie lekcji) także są przede wszystkim domeną kobiet, choć widać że mężczyźni częściej je podejmują niż kiedyś (głównie jednak na zmianę z kobietami).

 – egalitaryzm widać w odniesieniu do podejmowania decyzji, co do np. spędzania czasu, zakupów, wychowywania dzieci. Widać też, że na przestrzeni pięciu lat (2013–2018) znaczenie opinii kobiety wzrosło i to ona ma głos rozstrzygający w wielu sprawach.

• Praca zawodowa kobiet postrzegana jest w kategoriach korzyści dla życia rodzinnego, choć częściej w dużych miastach niż na wsiach. Praca ma dla kobiet wartość także ponadmaterialną – twierdzą one bowiem w większości, że nie zrezygnowałyby z pracy nawet gdyby partner zarabiał wystraczająco dużo. Pod tym względem upodabniają się do mężczyzn. Badania dowodzą, że oprócz dochodów, praca przynosi też zaspokojenie potrzeb samorealizacyjnych kobietom. Większość jednak wciąż uważa (i to znajduje potwierdzenie w danych statystycznych), że kobiety mają mniejsze szanse na awans niż mężczyźni (przy tym samym wykształceniu i zawodzie), i że zarabiają mniej niż mężczyźni.

Inne badania przeprowadzane wśród kobiet ze wsi pokazują, że:

• coraz częściej mają one wykształcenie wyższe, mają też wpływ na decyzje dotyczące prowadzonego gospodarstwa i same są właścicielami gospodarstw

• są zadowolone z życia na wsi i planują tam zostać

• widzą jednak pewne braki na wsiach – na przykład niedostateczną oferta kulturalną i edukacyjną dedykowaną kobietom, a niemała część z nich ma aspiracje edukacyjne i jest także zainteresowana podejmowaniem innej aktywności zawodowej oprócz rolniczej. To ważne pole do zagospodarowania dla samorządów i władz lokalnych • ponadto, pomimo tego, że kobiety bardzo dobrze oceniają siebie jako pracownika, gospodynię domową czy członka społeczności lokalnej, to jednak nie widzą się w roli lokalnych liderek.

Trzeba więc powiedzieć, że kobieta z małego miasteczka czy ze wsi, nie tak bardzo różni się od kobiet z miasta pod względem motywacji do działania i samych aspiracji. Działa na polu rodzinnym, zawodowym, coraz częściej społecznym i realizuje swoje zainteresowania. Powoli angażuje się też w działalność publiczną. Na wsi jednak wciąż bardziej obecny jest tradycyjny model rodziny i podziału obowiązków, zatem kobiety te mają więcej obowiązków i mniej czasu dla siebie.

Rodzina i praca

Tradycyjna rola kobieta, choć tak dziś nie lubiana przez współczesne kobiety, nauczyła je przedsiębiorczości i zarządzania. Patrzyłyśmy na nasze mamy i babcie i choć czasami mówiłyśmy po cichu „Ja tak nie będę robić”, to potem dorosłe życie weryfikowało te postanowienia i okazywało się, że warto skorzystać z tej niechcianej wiedzy. Kobiety są więc w stanie prowadzić dom, doskonale pamiętać o drobiazgach związanych z opieką nad dziećmi i jednocześnie pracować zawodowo. A ponadto mają też swoje zainteresowania.

 Stan pandemii i lockdown to trudny czas dla kobiet, bo spotęgował ich zobowiązania. Zmusił je do jednoczesnej wieloetatowości – w tym samym czasie pełniły rolę matki, niekiedy opiekunki osoby zależnej (co częściej spotykane jest na wsiach, gdzie opiekuje się np. starszymi rodzicami), nauczycielki, pracownika, a także informatyka. Oczywiście ojcowie w tym czasie także stali się wieloetatowcami, ale to kobiety przede wszystkim ponoszą koszty związane z pandemią, także te na rynku pracy. O tym, że znów będziemy mieli do czynienia z pogłębieniem się nierówności między płciami na rynku pracy na skutek pandemii mówi się już otwarcie.

 Nie ma się więc co oszukiwać, że kobietom jest tak dobrze z tą pracą na kilku etatach – gdy otwarto szkoły i dzieci mogły wrócić w ich mury, wszystkie odetchnęłyśmy z ulgą. Co nie oznacza, że nie kochamy swoich dzieci. Badania realizowane w czasie pandemii pokazały, że rodzice w sumie pozytywnie oceniali swój pobyt w domu z dziećmi w tym czasie. Co raz częściej jednak mówi się o tym, że elastyczne formy pracy, w tym także praca w domu, by łatwiejsza była opieka nad potomstwem, dla kobiet wcale nie jest taka cudowna. Mamy bowiem na głowie malucha, który wymaga naszej ciągłej atencji, a tu spotkania zdalne, wykonanie projektu na określony czas. I jeszcze nasze rozproszenie i trudność w koncentracji na pracy.

Praca w domu z dzieckiem to trudne zadanie. Niektóre korporacje, pomimo przejścia w znacznej mierze na tryb zdalny pracy, oferują wciąż pracę stacjonarną dla osób, które mają w domu dzieci i wolą pracować w firmie.

Odbiór pandemii na wsiach był inny niż w miastach, choćby przez to, że to przestrzeń otwarta, domy jednorodzinne (a nie małe mieszkanie) i możliwość wyjścia swobodnego na podwórze czy do ogrodu. Pod tym względem pandemia była bardziej znośna na wsi czy w małej miejscowości niż w dużym mieście. Ludność wiejska w mniejszym stopniu przestrzegała też zaleceń związanych z koronawirusem, a co za tym idzie czuła się bardziej swobodnie. Jednak na wsiach, choć przecież w znacznej mierze mamy do czynienia z innym typem pracy, zamknięcie szkół i innych placówek edukacyjnych w okresie pandemii także spowodowało większe obciążenie dla kobiet. Edukacja zdalna wywoła szereg problemów techniczno-organizacyjnych także na wsiach (problemy z siecią, ze sprzętem, brak przestrzeni w domu) i kobiety musiały sobie z nimi radzić.

Działalność społeczna

Statystyki i badania dowodzą, że kobiety są bardziej aktywne w organizacjach obywatelskich niż mężczyźni, jednak należy pamiętać o tym, że kobiety mieszkające na wsi części realizują tradycyjny model rodziny, niż te z miast. To może być problematyczne w zaangażowaniu się w pracę na rzecz wspólnoty. Oznacza to bowiem, że mają mniej czasu i możliwości rodzinnych, by podejmować działalność społeczną lub publiczną.

Nie jest jednak tak, że odcinają się od takiej aktywności. Role społeczne kobiet w większym stopniu przyczynią się do budowania więzi społecznych niż mężczyźni. Są matkami, żonami, przyjaciółkami. Angażują się więc z zasady w różne środowiska – szkolne, religijne czy towarzyskie. To z kolei owocuje wieloma kontaktami, które później można swobodnie wykorzystywać w różnych środowiskach. Podejmują też coraz częściej pełnienie funkcji w samorządach.

Jak pokazują dane statystyczne, ale i obserwacja, kobiety są zaangażowane częściej niż mężczyźni w działalność społeczną, częściej działają w związkach wyznaniowych, widać je również częściej w placówkach edukacyjnych swych dzieci – to one nawiązują tu kontakty z innymi rodzicami, aby wspólnie działać na rzecz dzieci, to one także podejmują się aktywności w organach szkolnych, takich jak „trójka klasowa” czy rada rodziców. Częściej też bywają na zebraniach klasowych. Kobiety chętniej też działają na rzecz związku religijnego do którego należą, czy też wspierają akcje charytatywne. Kontakty sąsiedzkie także nawiązywane są w znacznej mierze przez kobiety. Wieś czy mała miejscowość, w której kobiety żyją i działają może stanowić zaletę samą w sobie, gdyż relacje mają tu przede wszystkim charakter nieformalny, co wynika z tego, że wszyscy albo większość się zna. Znani są lokalni przedsiębiorcy, aktywiści, urzędnicy. To znacznie sprzyja działaniom w sieci powiązań. A dodatkowe wsparcie stanowić może i powinien Internet, jako narzędzie które daje możliwość działania we wspólnotach wirtualnych często mających charakter hybrydowy (co oznacza, że działania są podejmowane i w sieci i w rzeczywistości realnej).

Aby wykorzystać potencjał kobiet do wspierania swych społeczności lokalnych i do zaspokajania ich potrzeb, trzeba znać możliwości kobiet, wiedzieć jaki jest kapitał społeczny.

W 2020 r. według GUS kobiet sołtysów w Polsce było 17 723 (co stanowi 44% z 40 514 ogółem), a jeszcze w 2009 r. było ich 12 160 (co stanowi 30% z 40 306 ogółem). Na przestrzeni 25 lat zwiększył się również udział kobiet w radach gmin z 6 936 w 1995 r. do 12 200 w 2020 r., a także udział kobiet w funkcjach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (z 234 w 2010 r. do 300 w 2020 r.). Widać, zatem, że mamy już do czynienia z bardziej rozbudowanymi aspiracjami społecznymi kobiet. To wynik zmiany pokoleniowej i odmiennych okoliczności zewnętrzne (społeczno-kulturowych). Funkcja sołtysa przestała być lukratywnym stanowiskiem o wysokim prestiżu, co czyniło ją atrakcyjną głównie w oczach mężczyzn. Stała się funkcją raczej społeczną, która niekiedy wiąże się z angażowaniem własnych środków na rzecz poprawy warunków wsi. To przykre, ale to sprawiło, że stała się tym samym bardziej dostępna dla kobiet. I kobiety, jak widać, świetnie wykorzystują tę okazję, co sprzyja ich samorealizacji. Kobiety, które częściej angażują się w pełnienie tej społecznej funkcji sołtysowania to osoby mające swobodę finansową, te które mają starsze lub dorosłe dzieci (reakcja na syndrom pustego gniazda), osoby o aspiracjach społecznych, posiadające wykształcenie przynajmniej średnie. Przeglądając szczegółowe dane GUS można zauważyć, że udział kobiet w pełnieniu funkcji publicznych na poziomie samorządowym jest większy tam, gdzie mamy do czynienia ze środowiskami bardziej otwartymi, gdzie ludność jest bardziej wymieszana, a tradycyjne rolnictwo uległo przekształceniom. Inaczej jest w środowiskach homogenicznych pod względem kulturowym i konserwatywnym (jak np. Podlasie). Tu należy podejmować działania popularyzujące zaangażowanie społeczne kobiet i promować przemiany pełnionych przez nie ról.

Atrakcyjność wsi i szansa jej rozwoju przez kobiety

Druga połowa XX w. to czas odpływu ludności ze wsi do miast. Była to głównie emigracja zarobkowa. Dzisiejsze dane statystyczne i badania dowodzą, że wieś staje się coraz bardziej atrakcyjnym miejscem do zamieszkania. Obrazowo można powiedzieć, że ludność przybyła do miast, dorobiła się i z powrotem chce wracać na wieś. Powody są jednak zasadniczo inne. Wieś jako przestrzeń do życia cenią zarówno mieszkańcy wsi, jak i mieszkańcy miast. Ci ostatni postrzegają ją jako przestrzeń komfortową, spokojną, dającą odpoczynek i prywatność. Dane pokazują, że w ciągu kilku lat obserwuje się więc migracje z miast do wsi – co za tym idzie powoli będzie zmieniała się struktura społeczno-demograficzna obszarów wiejskich. Będziemy obserwować więcej ludzi z wyższym wykształceniem pozarolniczym, bo to oni upatrują w takiej przeprowadzce na wieś oznak wysokiej pozycji społecznej. Inne powody to zmęczenie szybkim tempem życia miejskiego, pracą w korporacji i chęć zmiany

To zainteresowanie wsią i powrót do niej, stanowi więc szansę dla jej rozwoju i zaangażowania w niego kobiet, zarówno tych zamieszkujących ją dotychczas, jak i tej napływowej z miast. Kobiety przeprowadzające się z miasta o wyższych aspiracjach kulturalnych, społecznych, zawodowych mogą stawać się liderkami środowisk lokalnych, albo też będą pobudzały do aktywności mieszkanki wsi. Jakość kapitału społecznego będzie się zmieniała.

Jak będzie?

Role kobiece będą ewoluowały. Oprócz innych okoliczności zewnętrznych, na razie perspektywę zmiany wyznacza pandemia koronawirusa i jej skutki społeczne. Kobiety ucierpiały na pandemii i jeszcze będą odczuwały jej skutki, szczególnie pod względem zawodowym. Praca kobiet – to jest zatem przestrzeń, która będzie wymagała wsparcia władz lokalnych. Trzeba więc zachęcać kobiety do podejmowania inicjatyw dających pracę, oferować miejsca pracy, o ile to możliwe i maksymalnie ułatwiać kobietom pełnienie roli matki. Jak pokazuje historia roli kobiety, można być spokojnym, że one sobie poradzą i ostatecznie osiągną ważne dla nich cele. Rolą władz lokalnych jest natomiast sprawienie (poprzez różne narzędzia systemowe), aby to wydarzyło się wcześniej, a nie później.

Lokalność to działanie w sieciach powiązań, tych w rzeczywistości realnej, ale i w internetowej. Kobiety są wyjątkowo predystynowane do działalności w środowisku lokalnym i pełnią w nim ważną rolę. Mają kontakty w wielu różnych instytucjach (edukacyjnych, religijnych, kulturalnych, prywatnych przedsiębiorstwach) i sprawnie umieją je przenosić na inne pola. Kobiety są zorganizowane i przedsiębiorcze pod względem rodzinnym i zawodowym – obie te części swego życia sprawnie łączą. Mają aspiracje edukacyjne, zawodowe i materialne, a także odznaczają się kompetencjami miękkimi. Te cechy i kompetencje powinny być sprawnie wykorzystywane w działalności społecznej i publicznej.

Widzimy, że na przestrzeni kilkunastu lat coraz więcej kobiet chce i działa na rzecz społeczności lokalnej podejmując się pełnienia funkcji samorządowych, społecznych jak np. sołtysowanie. Ten stan rzeczy ma kilka przyczyn i uwarunkowań. Aby więc podejmować się takiego zaangażowania, oprócz gwarancji dostępu do funkcji publicznych jaką zapewniają parytety, trzeba mieć na uwadze inne kwestie. Trzeba godzić życie rodzinne z pełnieniem funkcji, wciąż jeszcze obecny bowiem jest tradycyjny model podziału obowiązków domowych i rodzinnych (szczególnie w niektórych regionach Polski, o konserwatywnej orientacji; ale jak pokazują badania Eurostatu, w całej UE obowiązki domowe bardziej obciążają kobiety), który obarcza kobietę większością obowiązków domowych, trzeba godzić tę funkcję z pracą zawodową, należy też uwzględnić osobiste aspiracje i zainteresowania kobiet. Samorządy zatem powinny zachęcać kobiety do podejmowania tych publicznych funkcji i dawać im również wsparcie organizacyjne.

• W małych miejscowościach i wsiach powinno powstawać więcej żłobków, przedszkoli lub innego rodzaju zorganizowanej opieki nad małymi dziećmi lub osobami zależnymi, które umożliwią kobietom większe zaangażowanie w pracę, realizację swoich aspiracji edukacyjnych czy społecznych.

• Samorządy powinny korzystać ze środków zewnętrznych (np. unijnych lub innych) w celu aktywizacji kobiet, dawania im dodatkowych kompetencji, szkoleń, np. takich, które pozwolą im na organizowanie opieki dla małych dzieci we wsi lub takich, które będą ukazywały ważność podejmowania ról publicznych, np. sołtysów.

• Wspieranie (finansowe, materialne) kobiet w aktywności społecznej i zachęcanie do działań grupowych na rzecz wspólnoty lokalnej. To także współpraca z lokalnymi przedstawicielami religii i wyznań, które dysponują zapleczem wypracowanych sposobów organizacji różnych przedsięwzięć.

• Internet i oferowana przez niego rzeczywistość wirtualna to dziś ważna część życia człowieka. Nie można więc pomijać jego roli dla społeczności lokalnych. Tak jak wszystkie urzędy, także samorządowe, informują na swoich stronach o celach i sposobach załatwiania różnych spraw, tak i mogą zachęcać do działań w sieci kobiety na rzecz tej wspólnoty. To powinno się odbywać poprzez popularyzowanie wśród kobiet danej wsi czy miasteczka takich możliwości, a także wsparcie poprzez narzędzia informatyczne czy odpowiednie szkolenia. Warto więc ukazywać kobietom rolę Internetu i zachęcać do zakładania grup lub innych wspólnot w sieci działających aktywnie na rzecz swojej wsi lub spraw z nią związanych. Można w tym celu organizować różne akcje popularyzujące sam Internet i sieciowość, czyli działanie na rzecz wsi lub jakiejś sprawy poprzez wielość różnych kontaktów, wspólne aktywności za pośrednictwem Internetu. Taka grupa, pozornie tylko wirtualna, bardzo szybko może przenieść swą działalność do rzeczywistości realnej. Kobiety mogą również aktywizować społeczność na zasadzie flash mob, czyli skrzykiwania ludzi w sieci na zrealizowanie jakiegoś wydarzenia w realu.

Całość artykułu do pobrania w linku poniżej.